Câu hỏi 1: Thế nào là tiêu chảy?
Tiêu chảy là tình trạng đi cầu phân tóe nước từ 4 lần/ ngày đối với người lớn, trẻ em. Riêng với trẻ em nếu phân thay đổi tính chất như phân lỏng hơn, phân có hạt lợn cợn, phân có đàm nhớt phân thay đổi màu (trắng, xanh, sậm màu) hoặc trẻ són phân ra quần là trẻ bị tiêu chảy.
Câu hỏi 2: Bệnh có khả năng gây dịch không? Bệnh lây truyền qua đường nào?
Bệnh có thể lây lan nhanh và gây thành dịch lớn, nhất là ở những khu vực dân cư đông người, bệnh lây theo đường tiêu hóa qua thức ăn, nước uống bị nhiễm khuẩn. Bệnh có liên quan chặt chẽ với điều kiện môi trường, nước, an toàn thực phẩm và thói quen vệ sinh của người dân.
Câu hỏi 3: Làm gì khi mới mắc bệnh bệnh tiêu chảy ?
Khi phát hiện trẻ tiêu chảy lần đầu tiên, việc trước tiên là cho trẻ bù nước ngay bằng cách cho uống dung dịch ORESOL, nước cháo muối, nước trái cây…
Câu hỏi 4: trẻ bị tiêu chảy cần được theo dõi như thế nào?
Những trẻ tiêu chảy không mất nước có thể điều trị tại nhà và tái khám theo hướng dẫn của nhân viên y tế. Trẻ cần được theo dõi số lần, số lượng, màu sắc phân, khả năng uống bù nước và ăn uống. Cần đưa trẻ đến tái khám tại cơ sở y tế khi trẻ có một trong các dấu hiệu sau: sốt cao liên tục, co giật (làm kinh), nôn ói nhiều, không ăn uống được, chướng bụng, tiêu phân có máu hoặc khi cha mẹ thấy trẻ nặng hơn (vì tiêu chảy có thể là biểu hiện của một bệnh khác nặng hơn ở ngoài đường tiêu hóa).
Câu hỏi 5: Khi nào cần đưa trẻ tới bệnh viện?
Khi thấy trẻ có biểu hiện khát nhiều, nôn nhiều lần, tiểu ít, không ăn uống được, sốt, da khô, môi khô, hơi thở hôi, số lần đi ngoài tăng lên… cần đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế để khám và điều trị. Khi trẻ bị tiêu chảy cấp cần cách ly và có người chăm sóc riêng. Do bệnh có khả năng lây lan mạnh nên cần quản lý phân, các chất thải của người bệnh thật tốt, không để vương vãi. Đặc biệt ăn uống phải đảm bảo vệ sinh và nên cho trẻ ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày, thức ăn lỏng dễ tiêu, đủ chất…
Câu hỏi 6: Phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em trong và sau khi tiêu chảy ?
-Tiếp tục cho trẻ bú mẹ nhiều hơn vừa bù nước, vừa cung cấp dinh dưỡng;
-Vẫn ăn uống bình thường hoặc chia nhỏ ra nhiều bữa ăn nhưng thức ăn cần nấu loãng hơn để dễ tiêu;
-Khi hết tiêu chảy, cho trẻ ăn thêm một bữa ăn/ ngày liên tục trong 2 tuần hoặc hơn.
Câu hỏi 7: Những việc không nên làm khi trẻ bị tiêu chảy ?
-Không cho trẻ uống nước vì sợ trẻ tiêu chảy nhiều hơn;
-Uống các thuốc cầm tiêu chảy như : nước đọt ổi non, nước sắc vỏ măng cụt, các loại thuốc cầm tiêu chảy (cồn Paregoric, viên Mangostana, viên Imodium) vì sẽ làm tích tụ vi khuẩn và chất độc lại trong ruột ;
-Không sử dụng kháng sinh nếu không có sốt hoặc có bằng chứng nhiễm trùng (phân có nhầy, máu) ;
-Không cho trẻ bệnh ăn, uống hoặc kiêng cử quá mức chỉ cho ăn cháo muối.
Câu hỏi 8: Khi trẻ bị tiêu chảy cần phải kiêng cử tất cả và chỉ cho trẻ ăn cháo muối thôi, điều này, đúng hay sai, tại sao ?
Quan niệm này sai hoàn toàn và cần phải thay đổi. Khi đường ruột bị nhiễm khuẩn, nhiễm độc gây tiêu chảy thì những phần ruột chưa bị tổn thương vẫn hấp thu được nước và chất bổ dưỡng như bình thường nên cần phải cho trẻ tiếp tục ăn như bình thường và uống nhiều nước hơn để chống kiệt nước và phòng suy dinh dưỡng cho trẻ bệnh.
Câu hỏi 9: Có nên đổi sữa khi trẻ bị tiêu chảy?
Căn cứ vào tình trạng bệnh của trẻ để quyết định có nên đổi sữa hay không
Trẻ bị bệnh tiêu chảy cần được cho ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng như lúc bình thường, không nên kiêng cữ hoặc thay đổi chế độ ăn của trẻ, nên cho trẻ ăn nhiều bữa hơn. Trẻ còn bú sữa vẫn tiếp tục bú sữa pha như bình thường, không được pha loãng hơn. Chỉ phải đổi sữa nếu trẻ tiêu chảy nhiều hơn rõ rệt sau mỗi cữ bú, có thể do tình trạng không dung nạp chất lactose trong sữa, do đó sữa sẽ đổi là loại sữa không có lactose. Thường thì loại sữa này chỉ dùng trong khoảng 2 tuần. Một bệnh lý khác cần phải đổi sữa là khi trẻ tiêu chảy do dị ứng sữa bò. Cần tham vấn ý kiến nhân viên y tế khi muốn đổi sữa.
Câu hỏi 10: Có nên sử dụng thuốc cầm ỉa khi trẻ bị tiêu chảy?
Tuyệt đối không dược sử dụng các loại thuốc này ở trẻ em. Như ta đã biết, tiêu chảy đa phần là do nhiễm trùng ở đường ruột, tiêu phân lỏng cũng là cách bảo vệ cơ thể giúp thải trừ vi trùng, chất độc. Hơn nữa, điều trị chính bệnh tiêu chảy là phòng mất nước; bù nước và muối nếu trẻ đã mất nước. Các thuốc cầm tiêu chảy là những loại thuốc làm giảm nhu động ruột, liệt ruột làm phân không được thải ra ngoài, trẻ vẫn bị “tiêu chảy” nhưng phân không bài xuất ra ngoài được, ứ lại trong ruột gây chướng bụng, viêm ruột, thậm chí làm tắc ruột, thủng ruột, tử vong.
Câu hỏi 11: Cần phải làm gì để phòng bệnh tiêu chảy ?
-Cho trẻ bú mẹ ngay trong giờ đầu sau sinh và bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, hạn chế cho trẻ bú bình, nếu bú bình cần vệ sinh sạch, luộc sôi bình trước khi pha sữa.
-Vệ sinh cá nhân: thường rửa tay với xà phòng trước khi cho trẻ ăn và trước khi ăn và rửa tay với xà phòng sau khi đi cầu và vệ sinh cho trẻ. Không cho bé mút tay hoặc ngậm đồ chơi vào miệng.
-Thực hiện vệ sinh an toàn thực phẩm: Chọn thực phẩm tươi, sạch; Nấu chín kỹ thức ăn, không ăn thức ăn tái, thức ăn sống; Ăn ngay sau khi nấu xong; Thức ăn để quá 4 giờ phải nấu sôi lại trước khi ăn; Không cho trẻ em ăn thức ăn cũ nấu lại.
-Uống nước đã được đun sôi để nguội.
Câu hỏi 12: Chăm sóc trẻ bị tiêu chảy tại nhà như thế nào ?
-Để chăm sóc trẻ bị tiêu chảy đúng cách, cần thực hiện như sau:
-Bù nước: Trẻ bị tiêu chảy sẽ bị mất nước. Cơ thể thiếu nước sẽ dẫn đến rối loạn điện giải gây nhiều biến chứng nghiêm trọng. Do đó cần cho trẻ uống nhiều nước hơn thường ngày để phòng ngừa mất nước do tiêu chảy.
-Nếu trẻ đang được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ thì chỉ cần cho trẻ bú nhiều lần hơn và uống nước chín là đủ.
-Đối với trẻ lớn hơn thì cần cho trẻ uống thêm các loại nước như: nước canh, nước cháo, sữa đậu nành, sữa chua, nước trái cây như cam vắt (không thêm hoặc thêm rất ít đường), nước dừa tươi, nước chín.
-Cần tránh các loại nước giải khát có gaz, nước ép trái cây quá ngọt gây khó tiêu, đầy bụng. Cho trẻ uống dung dịch ORESOL để bù lại số lượng nước và các chất điện giải bị mất qua phân, pha và dùng theo đúng hướng dẫn ghi trên gói thuốc.
Về thực phẩm:
-Trẻ bị tiêu chảy thường biếng ăn do cơ thể mệt mỏi, do đó cha mẹ cần chú ý chế biến các món ăn dưới dạng lỏng, mềm như súp, cháo (cháo thịt gà, thịt lợn nạc nấu với cà rốt,…) và phải kiên nhẫn cho trẻ ăn chậm, ăn nhiều bữa nhỏ nếu trẻ buồn nôn, nôn, khoảng cách giữa các bữa ăn khoảng 2 giờ 1 lần.
-Thực phẩm dùng cho trẻ vẫn cần đảm bảo đủ 4 nhóm thực phẩm thông thường như: bột, béo, đạm, rau.
-Thức ăn phải được nấu chín, sử dụng nước sạch, thực phẩm sạch có nguồn gốc rõ ràng và được bảo quản đúng quy cách, rửa tay trước khi chuẩn bị thức ăn và trước khi cho trẻ ăn để đảm bảo vệ sinh.
